ÇOCUKLARDA BENLİK SAYGISI
Saygı geleneksel olarak başkasını kabul ve takdir etme, karşınızdaki bireyleri
bağımsız, farklı ve biricik olarak gördüğünüzün ifadesi olarak kullanılır.
Her toplumda olduğu gibi, toplumun en küçük yapı taşı ailede de saygı, aile
bireyleri arasında olumlu ilişkilerin gelişebilmesi için uygulanması gereken bir
kavramdır.
Saygı, sadece küçüklerin büyüklere karşı değil, büyüklerin de küçüklere karşı
göstermesi gereken bir kavramdır. Saygı sıcak ve kabul edici bir tutum içerisinde
olmak, diğerlerine ve O'na değer vermektir. Saygının aile ortamındaki varlığı
çocuktaki benlik kavramını geliştirir ve benlik saygısı oluşturur.
Anne ve babanın çocuklarına karşı göstermiş oldukları saygı, çocukların küçük
yaştan itibaren kendine güvenen, bireysel davranabilen,bağımsız, kendi kararlarını
verebilen gibi olumlu vasıflara sahip bireyler olarak gelişmelerini sağlar.Bu vasıfları
üzerlerinde toplayan çocuklar benlik saygısı gelişmiş, sağlıklı bireyler olarak topluma
karışırlar.
Anne ve babalar çocuklarının ayrı bir birey olarak düşünce, duygu ve
davranışlarında özgür olduğunu kabul etmelidirler. Bu duygusal tatmin dış streslere
karşı güçlü olmayı ve giderek de psikolojik sağlığı korumayı temin edecek ilkelerden
biridir.
Çocuklarda benlik saygısının gelişmemesi hem olumsuz bir iletişimin, hem de
kapalı aile sisteminin sebebi ve sonucudur. Duygu ve düşüncelerine saygı
gösterilmeyen çocuk, yanlış yapınca benlik değeri ile ilgili olumsuz duyguları çok
çabuk gelişir. Düşük benlik bilincine sahip kişiler, özellikle çocuklar yetenekleri ve
becerileri oranında başarı sağlayamazlar.
Düşük benlik algısı eğitim başarısını da olumsuz etkiler. Düşük benlik algısının
öğrenmedeki katılım ilkesini engellediği bilinmektedir. Olumlu benlik algısına sahip
çocuklar, diğer gruba kıyasla yüksek merak düzeyine sahiptirler. Bu onların katılımını
sağlayan en önemli özelliktir.
İşte bu sebeple saygı, toplumumuzda ele alınış biçiminden farklı olarak, soyut
ve küçüklerin büyüklerine göstermeleri gereken davranışlardan daha geniş anlamda
bir ilişki biçimidir. Saygı benlik kavramını geliştirici ve yapılandırıcı özelliği sebebiyle
özellikle çocuklardan beklenmeden önce, onlara tanıtılması ve verilmesi gereken bir
olgudur.
Anne ve Babalar Çocuklarının Benlik Saygısını Geliştirmek İçin Ne
Yapmalılar?
Saygıyı Kendinizde Örnekleyin; Karşındakini gerçek anlamda dinlediğinizi
gösterin. Özellikle çocuğu dinlerken "Dinliyorum!" diye belirtin ve gerçekten
dinleyin.
Bağımsız Düşünceyi Destekleyin; örneğin "Canım sıkılıyor! Şimdi ne
yapacağım?" diye sorduğunda sorusunu kendine çevirip "Neler yapabilirsin bir
düşün bana sen söyle..." şeklinde yönlendirin.
Problem Çözmeyi Cesaretlendirin; birlikte gözlemlediğiniz olaylar hakkında
"Sen olsaydın ne yapardın?" şeklinde düşünmesini sağlayın.
Kendi Seçimlerini Yapmasına Olanak Verin; iki ya da üç taneden fazla
olmayacak seçimler sunun.
Hazır Olup Olmadığına Saygı Gösterin; çocuğun yaş ve gelişim çağına uygun
beklentilerde bulunmanız gerektiğini unutmayın. Örneğin iki yaşındaki çocuk
inatlaşıyor diye "Saygısızlık ediyorsun!" demeyin.
Takdirinizi Belirtin; Yıkıcı eleştiri kum gibidir sürte sürte aşındırır. Olumlu
eleştiri ise yağ gibidir esnekleştirir yumuşatır.
Başka Kaynaklar Bulmasını Cesaretlendirin; Akrabalarınız ve arkadaşları
arasında da çocuğunuzun duygu düşünce ve yeteneklerini paylaşmasına
ortam yaratarak Onlardan da övgü ve cesaretlendirme almasına yardım edin.
Tv Programlarını Sansür Ederek Seçici Olunuz; Televizyon karakterlerinin
ideal davranışta kişiler olmadıklarını anlamalarına yardımcı olun.
Aile Değerleriniz Üzerinde Konuşunuz; " Nasıl davranışlar göstermeliyim..."
şeklinde çocuğu da katacak konuşmalar yaratın.
Çocuklar yapmalarını istediğimiz şeyleri ender yaparlar ama bizi taklit
etmekten de nadiren geri kalmazlar. Onların taklitçi yönlerini gelişimlerinin
faydasına kullanmak bizim elimizde. Çocuklara olumlu modeller oluşturun.
Ebeveyn olarak göreviniz; kontrol ve güvenlik için kuralları yerleştirmek
çocukların lisan ve düşünme yetenekleri geliştikçe bu kuralların nedenleri
üzerinde çocukla konuşup kuralların oturmasını sağlamak onların kurallara
uyuşlarını yakalayıp onaylamak ve övgüyle cesaretlendirerek ileride "karşılıklı
saygı" unsurlarını bilen yetişkinler olmalarına uğraşmak olmalıdır. Bu süreç
yavaş fakat emin adımlarla olmalıdır.
ÖZEL AKTİVİTELER
ÖZEL HAYATA SAYGI
Ailede her bireyin özel hayatı ile ilgili bireysel hakkını yansıtan kurallar koymak çok
önemlidir. Bu kuralları koymak için aile bireylerini toplayın. İçeriye girmeden önce
kapıyı vurmak, bir şeyi ödünç almadan önce sorma, başkalarının mektuplarını
açmamak, telefonda kiminle konuştuğunu sormamak ve kulak misafiri olmamak gibi
kurallar oluşturun. Bunlar çocuklara rehberlik edecek ve zihinlerinde en kalabalık bir
evde dahi mahremiyetin bulunduğu ve insanların saygı gösterilmesi gereken
mahremiyet hakları bulunduğu fikrini oluşturacaktır.
SESSİZLİK OYUNU
Çocuklarımızdan susmalarını istediğimizde bu her zaman pek kolay değildir. Bir olayı
prova etmek üzere hep birlikte aşağıdaki oyunu oynayın. Yakınlarda bir doktor
muayenehanesine veya kütüphaneye gidecek, hasta yakınlarınızı veya yaşlıları
ziyaret edeceksiniz diyelim. Yukarıdaki durumlardan birini seçin ve drama yolu ile
bunu canlandırmaya çalışın ki herkes durumla ilgili davranabilsin. Sonra durum ne
olursa olsun uygun ses tonunu seçerek oynamaya başlayın. Birçok durumda alçak
sesle konuşmak saygılı olmanın bir şeklidir. Bu durumlarda alçak sesle konuşmanın
niçin takdir edildiğini çocuklara anlatmak da yararlıdır.
Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık
Adres:
Adres Bulgurlu Mah. Sağlam Sokak No15 Üsküdar/ İSTANBUL
Telefon
02163355495